.jpg)
زردی عبارت است از زرد شدن رنگ پوست، سفیدی چشم وگاهی اوقات اندامهای بدن که به علت افزایش مادهای به نام بیلی روبین " در خون بوجود میآید. زردی نوزادان در بیش از 60 % نوزادان سالم و 80 % نوزادان نارس در طول هفته اول زندگی قابل مشاهده است.
مهمترین علل بروز زردی
-1 نارس بودن سیستم عملکرد کبد
-2 ناسازگاری گروههای خونی مادر ونوزاد
-3 عفونتهای نوزادی
زمان بروز زردی
برای زمان بروز زردی 2 حالت وجود دارد:
زردی فیزیولوژیک: زردی است که در روز دوم و سوم بعداز تولد بروز میکند و معمولا در روز چهارم به اوج خود میرسد و بین روزهای پنجم تا هفتم کمتر شده و تا روز دهم ازبین میرود.
زردی زودرس یا پاتولوژیک: زردی که در هنگام تولد ویادر طی 24 ساعت اول زندگی ایجاد میشود باید مورد توجه باشد. این نوع زردی خطرناک است زیرا ممکن است به علت ناسازگاری خونی مادر ونوزاد و یا به علت عفونت و یا برخی از بیماریها ایجاد شده باشد.
زردی طول کشیده (در نوزاد معمولی تا 14 روز و درنوزاد نارس تا 21 روز طول میکشد): نزدیک به 2% از نوزادانی که از شیر مادر تغذیه میکنند و به دلیل مصرف کم شیر، بعد از 7 روز دچار زردی می شوند. معمولا حداکثرمیزان زردی در طی هفته های دوم وسوم است. از علل دیگراین نوع زردی عفونت، بیماریهای غده تیروئید و نواقص دستگاه گوارش میباشد.
علائم زردی:
زردی نوزادان ابتدا در چشم دیده شده و بعد پوست زرد میشود. زردی پوست نیز از صورت شروع شده و به سینه، شکم و پاها گسترش مییابد.
توجه کنید که در صورت عدم توجه به علائم و مراجعه نکردن به موقع به پزشک، زردی نوزاد افزایش یافته وسبب آسیب مغزی میشود و اگر آسیب مغزی بوجود آید علایمی مثل کاهش فعالیت، خوابآلودگی، بیقراری، بیاشتهایی، گریههای جیغ مانند، تشنج، عقبماندگی ذهنی و ناشنوایی در نوزاد پدیدار میشود.
روش های تشخیص:
زردی نوزاد با دیدن رنگ پوست و چشم قابل تشخیص است،اما لازم است در صورت مشاهده زردی، آزمایش بیلیروبین سرم انجام گیرد. گاهی آزمایشات دیگری مانند تعیین گروه خون مادر و نوزاد، آزمایش ادرار وسایر آزمایشات نیز جهت نوزاد صورت میگیرد.
پیشگیری:
بهترین روش پیشگیری در نوزادانی که در روز دوم و سوم نوزادی دچار زردی میشوند، تغذیه مکرر با شیر مادر است. باید توجه نمود بهترین راه جلوگیری از اسیب مغزی در نوزادانی که در 24 ساعت اول دچار زردی شدهاند، انجام
آزمایشات فوری برای تعیین علت بیماری در 24 ساعت اول زندگی است.
در مواردی که زردی به علت وجود ناسازگاری گروههای خونی مادر و نوزاد و یا سایر مشکلات نوزادی باشد، تغذیه با شیر مادر به تنهایی نمیتواند بیماری را برطرف کند. در این مواقع توصیههای پزشکی را جدی بگیرید.
درمان:
با تشخیص و درمان زودرس این بیماری میتوان از عوارض آسیب مغزی جلوگیری کرد. برای درمان این بیماری، پس از
اندازهگیری میزان بیلیروبین سرم بسته به شدت زردی و سن نوزاد در برخی مواقع بستری شدن نوزاد و شروع فتوتراپی ( درمان با نور ) در بیمارستان توصیه میشود.
نوری که استفاده میشود با نور لامپهای مهتابی متفاوت است. بنابراین قرار دادن نوزاد زیر نور لامپ مهتابی در منزل تأثیری در درمان زردی ندارد. در موارد شدید بیماری ممکن است نیاز به تعویض خون نوزاد وجود داشته باشد.
توصیه های پس از ترخیص:
توصیه می شود 24 تا 48 ساعت پس از ترخیص جهت بررسی مجدد بیلیروبین به پزشک یا مراکز درمانی مراجعه
کنید تا در صورت افزایش مجدد زردی اقدامات لازم صورت گیرد.
در مواردی که نوزاد دچار زردی شدید شده است، پس از ترخیص به پزشک مراجعه نمائید تا نوزاد از نظر شنوایی بررسی شود
مادران گرامی لطفا به نکات زیر توجه کنید:
- از دادن شیرخشت،کره، آبقند و ترنجبین و سایر داروهای گیاهی و خانگی به نوزاد دچار زردی خودداری نمایید.
- به نوزاد لباسهایی غیر از رنگهای زرد و نارنجی بپوشانید تا از خطای دید جلوگیری کنید.
- رژیم غذائی شما تأثیری در تشدید زردی نوزاد ندارد، بنابراین محدودیتی در رژیم غذائی شما از نظر زردی وجود ندارد.
- به طور مرتب به نوزاد شیر دهید. خوردن شیر مادر به طور مکرر و دفعات مدفوع بیشتر به پائین ماندن سطح بیلیروبین در بدن نوزاد کمک میکند.
در صورتی که نوزاد شما برای زردی تحت نوردرمانی قرار دارد به نکات زیر توجه کنید :
- هنگام شیردهی چشمبند نوزاد را بردارید.
- تغییر رنگ و مقدار مدفوع (بیشتر شدن مدفوع) مربوط به فتوتراپی است و جای نگرانی ندارد.
- برخی از نوزادان ممکن است دچار تغییرات رنگی پوست مانند دانههای قرمز یا تغییر رنگ پوست و ادرار به طوسی مایل به قهوهای بشوند که بعد از درمان به حالت اولیه برمیگردد.
- فتوتراپی با نور مخصوص انجام میشود و با نور مهتابی منزل تفاوت دارد. این تفکر که قرار دادن نوزاد زیر نور مهتابی در منزل همان عملکرد دستگاه فوتوتراپی را دارد کاملا اشتباه است.
منبع:
-کتاب راهنمای خودمراقبتی خانواده 1: خودمراقبتی در
ناخوشیها جزئی. شریفی،ن. کیاسالار،م . دانیالی،م . تهران :
پارسای سلامت، 1394
-کتاب NICU زیر ذرهبین، دکتر مرتضوی،م. وفائی،عو
. همکاران.تهران: نواندیشاناریاکهن،
1398
-میرلاشاری، ژ .رسولی ،م.پرستاری کودکان- کودک بیمار،
تهران، اندیشه رفیع 1389 . چاپ دوم.
مرکز آموزشی و درمانی شهید اکبرابادی
تهیه کننده:
واحد آموزش به بیمار بخش ویژه نوزادن
زردی در نوزادان
تاریخ بازنگری: 1401