مرکز آموزشی درمانی شهید اکبر آبادی

فصل بهار است و همه جا از زیبایی و سرسبزی و بوی خوش پر شده است. گیاهان با رایحه های فرحبخش خود هزاران سال است که در کنار انسان ها طنازی می کنند. بوییدن عطر گل ها و برگ گیاهان بر سلامت جسم، فکر و احساس ما اثرات فوق العاده ای دارند. رایحه درمانی یا آروماتراپی یکی از روش های درمانی طب مکمل و سنتی در دنیاست که استفاده از آن سابقه ای بسیار طولانی دارد. در برخی کشورها به عنوان یک رشته تخصصی در دانشگاه ها و موسسات علمی آموزش داده می شود. پس از استخراج اسانس های روغنی از بخش های مختلف گیاهان مانند گلبرگ های یاس، بهارنارنج، گل سرخ و اسطوخودوس، پوست لیمو و نارنج، ساقه دارچین و برگ های نعنا، ماندگاری و قوت اثربخشی رایحه گیاه بیشتر می شود. اسانس های معطر به صورت استنشاقی، موضعی و خوراکی می توانند وارد گردش خون هم بشوند و اثراتی بر اعصاب مغزی، فشارخون، تنفس، درجه حرارت بدن، عضلات و ... ایجاد کنند. بوییدن رایحه ها اثربخشی سریع تری نسبت به سایر اشکال استفاده اسانس ها دارد. آنها در کنترل اضطراب و افسردگی، تنظیم خواب، افزایش تمرکز و قوت ذهن، کنترل درد اثرات اثبات شده ای دارند.

روایح و مزاج:

آیا رایحه ها مزاج دارند؟ به عبارت دیگر آیا قابل استفاده برای همه افراد در هر شرایط و مزاجی هستند؟ بیماری دچار بیخوابی و مشکلات خواب است، اگر نشانه هایی از خشکی در او دیده شود مثلا، خشکی پوست و مو، لاغری بدن، یبوست و ...توصیه می شود از روایح یا اسانس های گیاهانی که مزاج سرد و تری دارند مثل بنفشه، کاهو یا نیلوفر استفاده کند. در این بیمار، استفاده از روایح با مزاج گرم و خشک مانند زیره و آویشن ممکن است خواب را بیشتر مختل کند. برخی گیاهان بدون توجه به مزاجشان می توانند از راه های دیگری اثربخش باشند. به عنوان مثال اسانس اسطوخودوس که با مزاج گرم و خشکش به صورت خوراکی و استنشاقی در بازار دارویی کل دنیا مشتری زیادی دارد و مطالعات متعددی اثربخشی آن را در کنترل درد، اختلالات خواب، اضطراب و استرس اثبات کرده است، می تواند بر گیرنده های دوپامینی پیاز بویایی اثر کرده و کیفیت خواب را بهتر کند.

روایح و باروری:

مطالعات نشان می دهند حس بویایی در عملکرد جنسی و باروری انسان موثر است. بوی ترکیبات اندروژنی در مردان و ترکیبات استروژنی در زنان بر فعالیت و ترشح هورمون های جنسی طرفین تاثیرگذارند. حکمای طب ایرانی به روایح خوشبو برای تقویت اعضای بدن بویژه تولید مثل تاکید زیادی دارند. بالعکس استشمام بوهای تند و نامطبوع مانند بوی سیر یا انغوزه را به علت اثرتضعیف کننده بر سیستم عصبی، گوارش و تولید مثل محدود کرده اند. گل های سرخ، برگ های بادرنجبویه، پوست نارنج، سیب، گل نیلوفر و ریشه سنبل الطیب بوی لطیف و مطبوعی دارند که مفرح و شادی بخش اند و عملکرد جنسی را تقویت می کنند. بوییدن و مزه مزه کردن دارچین و هل علاوه بر خوشبویی دهان و تقویت قلب، برای تقویت میل جنسی و رفع تاخیر در قاعدگی نیز توصیه می شود. پنجره ها را باز کنیم و از رایحه های طبیعت لذت ببریم

دکتر مریم تقوی شیرازی پزشک و متخصص طب ایرانی